NFT’ler veya değiştirilemez tokenler, ilk olarak, Beeple adlı bir sanatçının dijital kolajı Mart 2021’de Christie’s’de 69 milyon ABD dolarına satıldığında halkın hayal gücünü ele geçirdi. O zamandan beri, bu birimlerin dijital içeriği depolamak için kullanımında bir patlama oldu. NFT blok zinciri olarak bilinen çevrimiçi defterler kullanılarak alınıp satılır.
Sanatla olan bu ilk bağlantıdan bu yana, NFT’lerin çok sayıda başka şekilde kullanıldığını görüyoruz. Özellikle, birçoğu OpenSea ve Rarible gibi borsalarda koleksiyon olarak alınıp satılmaktadır . Son zamanlarda, örneğin, 8.888 sevimli “Pudgy Penguins ” serisi , her biri kendine özgü özelliklerini yansıtan bir yükselme gerçekleştirdi ve bir tanesi rekor ETH 150’ye (yaklaşık 5 milyon ABD Doları) satış yaptı.
Yine de, ister dikkat çekici bir dijital sanat eseri olsun, isterse sevimli bir dijital penguen olsun, NFT’ler esasen takas edilebilir jpegler veya giflerdir. Fiziksel koleksiyonlardan farklı olarak, bir NFT sahibi, varlığı bir ekran dışında evlerinde görüntüleyemez. Bunu bir web sitesinde gösterebileceklerini düşünebilirler, ancak durum böyle değil. Peki, bir kişi bir NFT satın aldığında gerçekte ne elde ediyor ve yasal açıdan gerçekten neye sahip?
NFT Projelerinde Yeni Sınır
NFT’leri anlamak için, “değişebilir” ile ne kastedildiğini anlamak önemlidir. Fungible, gerçekleştirmek anlamına gelen Latince mantar fiilinden türetilmiştir . Daha geniş bağlamda, bu değiştirilebilir anlamına gelir ve bir şeyin değiş tokuş edilip edilemeyeceği ile ilgilidir.
Herhangi bir 10 dolar banknot ile 10 dolar değerinde bir emtia satın alabilmeniz anlamında, para takas edilebilir niteliktedir; hangisini kullandığınız önemli değil. Öte yandan, NFT’ler bir başkasıyla olduğu gibi değiştirilemez. Her biri bir tür veya sınırlı sayıdadır.
NFT olarak satılan içerik birçok şekilde oluşturulabilir. 2017’de 10.000 benzersiz CryptoPunks üretiminin temeli olan bilgisayar tarafından oluşturulabilir .
İngiliz şarkıcı-söz yazarı Imogen Heap’in müzik NFT’leri dizisi “Firsts” gibi ortak bir çalışmayı yansıtabilir . Bunlar, sanatçı Andy Carne tarafından sağlanan görsellerin yanı sıra doğaçlamayı da içeriyordu. Veya NFT’ler, Beeple’ın resmi gibi tek bir çalışmayı temsil edebilir; ya da Kings of Leon’un benzersiz özelliklere sahip müzik albümleri ve özel konser biletleri içeren “NFT Yourself” serisi gibi bir dizi öğeyi temsil edebilir.
Sınırlı Haklar
NFT’ler, sınırlı bir çalışmanın veya koleksiyonun sahibinin hedef kitlesine doğrudan ulaşmasını sağlar. Daha önce ilk tweet gibi bir şeyi , taco temalı bir gif’i veya hatta bir sanat eserini çevrimiçi olarak satmak mümkün değilken, şimdi bireyler, şirketler veya kültürel kuruluşlar, hak sahibi oldukları sürece bunu yapabilirler.
Yaratıcı bunu yapabilir, çünkü Birleşik Krallık telif hakkı yasasına göre telif hakkı, bir eser oluşturulduğunda ve yazarın kendi fikrini yansıttığı sürece otomatik olarak kendiliğinden ortaya çıkar Bu, bir eserin yaratıcısının telif hakkının sahibi olduğu ve onunla istediğini yapabileceği anlamına gelir.
Birisi yaratıcıdan bir NFT satın aldığında, onun mülkü haline gelmesi anlamında mülkiyet elde eder. Sonuçta, bir NFT, blok zincirinde izlenebilir olması bir dijital varlığın satın alınmasını temsil eden dijital bir sahiplik sertifikasıdır..
Ancak NFT sahibinin eser üzerinde başka hakları yoktur. Bu, kamuyla iletişim hakkı (başka bir deyişle, varlığın tüm dünyanın kullanımına sunulması) veya uyarlama veya çoğaltma hakları gibi telif hakkı yasası kapsamında sunulanları içerir.
Fiziksel bir koleksiyon satın alırsanız da durum aynıdır. Bir tabloya sahip olmak, size otomatik olarak onu halka açık sergileme hakkını vermez. Ayrıca resimdeki görselin izinsiz olarak çoğaltılması durumunda size telif hakkı ihlali davası açma hakkı vermez. Bu hakları elde etmek için ya eserin telif hakkı sahibi olmanız ya da telif hakkının yaratıcısı tarafından (yazılı ve imzalı olarak) size verilmiş olması gerekir.
Çevrimiçi içeriğin sorunu, dijital doğası gereği paylaşılması, kopyalanması ve çoğaltılmasının kolay olmasıdır. NFT alıcılarının, hak sahibinin izni olmadan bu tür faaliyetlerde bulunurlarsa telif hakkını ihlal edeceklerini anlamaları gerekir. Bu tür hakların devredilebilmesinin tek yolu, bir lisans şeklinde NFT’ye yerleştirilmiş şartlardır.
Alıcıya telif hakkını sınırlı bir şekilde kullanma hakkının verildiği bazı NFT’ler olmuştur. Örneğin, CryptoKitties NFT sahiplerinin her yıl onlardan 100.000 USD’ye kadar brüt gelir elde etmelerine izin verildi. Diğer durumlarda, içerik oluşturucular, çalışmanın tüm ticari kullanımını özel olarak kısıtlamıştır. Örneğin, Kings of Leon , NFT müziklerinin yalnızca kişisel olarak kullanılması için şart koştu.
Bu nedenle alıcılar, bir NFT satın almanın ana nedenlerinin spekülatif yatırım ve beğenilen bir sanatçı, marka, spor takımı veya her neyse benzersiz bir şeye sahip olmanın keyfi olduğu konusunda net olmalıdır. Şartlar izin vermedikçe, alıcılar yaratıcı çalışmayı herkese açık platformlarda paylaşma veya yeniden üretme ve başkalarının kullanımına sunma konusunda yalnızca sınırlı bir izne sahip olacaktır.
Bu arada, alıcılar, blok zincirinin yaratıcı bir çalışmanın gerçek olup olmadığını kesinlikle bilemeyeceğinin de farkında olmalıdır. Birisi, başka bir kişinin çalışmasını bir NFT olarak çalabilir, telif haklarını ihlal edebilir. Bu nedenle yaratıcıdan gelen bir şey satın aldığınızdan emin olmanız gerekir.
Kısacası, NFT’ler muhtemelen satılmaya ve alınmaya devam edecekler, ancak açıkça telif hakkı yasasıyla ilgili mülkiyet sorularını gündeme getiriyorlar. Bu, çoğu insan için hemen anlaşılmayabilir ve paranızın karşılığında elde ettiğiniz şeylerin sınırlarını iyice anlamanız önemlidir.
Kripto haberlerinden anında haberdar olmak için bizleri Twitter‘da, Instagram‘da ve Telegram‘da takip edin!
